درباره انواع کشت گندم
اولین قدم در کاشت گندم آماده سازی زمین است. ریشه های گندم به صورت سطحی رشد می کنند. به همین دلیل شخم سطحی ( تا عمق 25 سانتی متر) برای آماده سازی زمین کافی است. در صورت وجود کلوخ، می توان از دیسک سطحی استفاده و سپس با استفاده از لولر خاک را تسطیح نمود. این اقدام علاوه بر کشت یکنواخت، در آبیاری مناسب زمین نیز موثر است.
توصیه می شود تا جای ممکن از ماشین آلات چندکاره استفاده نمود. برای مثال ماشین آلاتی که کوددهی، دیسک و کاشت بذر را به طور همزمان انجام می دهد، بسیار مناسب هستند. استفاده از ماشین آلات چندمنظوره موجب می شد که زمین بیش از حد فشرده نشده و کشت نیز سریع تر و یکنواخت تر انجام شود.
انواع کشت گندم:
نواری
در زمین هایی با شیب مناسب و امکان تسطیح زمین، از کشت نواری استفاده می شود. در کشت نواری به ایجاد جویچه نیاز نیست. استفاده از دستگاه کمباین که بتوان به طور همزمان دیسک، تسطیح و کاشت بذر را انجام داد، پیشنهاد می شود. علاوه بر این در این روش امکان کشت و آبیاری زمین در قطعات بزرگ وجود دارد.
کرتی
روش کرتی، از روش های سنتی است که بسیار نامناسب است. از این روش در زمین های کوچک با شیب نامناسب و در مناطقی با کمبود آب به کار می رود. معمولا در این سیستم پس از گاوآهن و دیسک اقدام به بذرپاشی می شود. سپس با استفاده از دیسک بذرها به زیر خاک برده شده و با مرزبند، مرزهایی در زمین ایجاد می شود. این روش مانع از ورود ماشین‌آلات داشت و برداشت در مراحل بعد به زمین شده و کاهش شدید عملکرد نهایی زمین را در پی خواهد داشت.
فارویی
در این روش پس از انجام شخم و دیسک و تسطیح زمین، بذرپاشی با دستگاه سانتریفوژ(کودپاش) انجام می‌شود. سپس با کمک دستگاه فاروئر، جوی و پشته‌هایی با عرض (حدود ۱۰ تا ۲۵ سانتیمتر) و عمق ( حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر) ایجاد می شود. در روش فارویی، بذرها به‌صورت یکنواخت پخش نمی شود. برخی از بذرها به دلیل قرارگیری در کف جویچه ها، نمی‌توانند به‌خوبی رشد کنند. به همین دلیل تراکم مناسبی به دست نخواهد آمد و مقدار زیادی از بذرها از بین می‌روند.
کشت روی پشته های بلند
این روش یکی از جدیدترین روش های کشت گندم در در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار میگیرد. در روش کشت روی پشته های بلند ۲ تا ۳ ردیف بذر روی پشته بلند و با عرض زیاد ( حدود ۴۵ تا ۷۰ سانتیمتر) کشت می شوند. به طور معمول در این روش عرض جویچه ها حدود 25 تا 30 سانتیمتر و ارتفاع پشته‌ها حدود ۱۲ تا ۲۰ سانتیمتر است. به هنگام آبیاری، آب در جویچه ها جریان یافته و رطوبت به‌صورت نشتی در اختیار بذر قرار میگیرد. مزیت اصلی این روش، غرقاب نشدن بوته‌ها است.
در کشت روی پشته، پس از شخم عمیق، دیسک و تسطیح زمین، استفاده از دستگاه خط زن جوی و پشته‌ها ایجاد می شوند. سپس آبیاری سنگین انجام شده تا علف‌های هرز را تحریک به جوانه‌زنی کنند. سپس دستگاه کاشت را وارد زمین می‌کنند. در این دستگاه بیلچه‌های کولتیواتور قبل از لوله‌های خروج بذر قرار گرفته‌اند. از این طریق ابتدا علف‌های هرز را از بین برده و بذرها بر روی پشته به‌صورت ردیفی کاشته می شوند.
مزایای کشت روی پشته های بلند
این روش نوین کشت گندم، مزایای بسیاری به همراه دارد. برخی از این مزایا به شرح زیر هستند:
- عملکرد بهتر زمین
- تولید بیشتر گندم
- کاهش فرسایش زمین به دلیل هدایت آب توسط فاروها
- سبز شدن یکنواخت بذرها
- کاهش ورس به دلیل عدم قرارگیری در شرایط غرقابی
- افزایش راندمان مصرف کود به دلیل کوددهی به صورت نواری
- کاهش سله و خفگی بذرها
زمان مناسب کشت گندم
کشت گندم بر اساس اقلیم دیم و آبی متفاوت است . کشاورزان می توانند بر اساس اقلیم منطقه ای و رقم گندم و با کمک مروج کشاورزی بهترین زمان کشت را انتخاب کنند. باید به این نکته دقت داشت که زمان کاشت گندم در عملکرد نهایی محصول و سودآوری اقتصادی بسیار مهم است.
همانطور که می دانید صفر فیزیولوژیک گندم ۴ درجه است. از اینرو با کاهش دمای خاک به کمتر از ۴ درجه رشد گندم متوقف خواهد شد. بهتر است کشت گندم بر اساس آمارها و پیش‌بینی‌های هواشناسی انجام شود. در این صورت گندم فرصت کافی برای رسیدن به مرحله پنجه دهی را خواهد داشت.
میزان بذر مورد نیاز برای کشت گندم
به دلیل بحران جدب آب در کشور، کاشت گندم در بسیاری از مناطق به روش دیم انجام می شود. عملکرد نهایی گندم در این روش به میزان نزولات جوی بستگی دارد. کشاورزان این مناطق میزان بذرها را به طور تجربی انتخاب می کنند. به طور معمول میزان بذر استفاده شده در روش دیم، کمتر از روش آبی است؛ چرا که بذرها باید بتوانند از میزان رطوبت موجود در خاک برای رشد استفاده کنند.
به طور کلی میزان بذر مورد نیاز در کشت دیم حدود 60 کیلوگرم در هکتار و در روش آبی حدود 200 کیلوگرم در هکتار است. استفاده از دستگاه های مکانیز برای کشت، میزان هدر رفت بذرها را کاهش خواهد داد. از عوامل جانبی که کشاورزان را مجبور به استفاده از مقدار بیشتر بذر می‌کند، می‌توان به این موارد اشاره نمود:
- اندازه درشت بذر برخی ارقام
- پنجه‌زنی کم بعضی از واریته ها
- کشت دیرهنگام
- خاک سنگین
- استفاده از بذرکار سانتریفیوژ
- بذرپاشی با دست
- درصد جوانه زنی پایین بذر
برداشت گندم
بهترین زمان برداشت گندم، هنگامی است که محصول تقریباً سفت شده و رطوبت آن‌ها به حدود ۱۲ تا ۱۴ درصد رسیده باشد. هنگام برداشت، کیفیت کمباین (سالم و جدید بودن آن) تأثیر زیادی بر عملکرد دارد. استفاده از تجهیزان نامناسب ممکن است موجب هدر رفت درصد زیادی از محصول شود. شایان ذکر است ریزش کمتر از ۵ درصد محصول روی زمین قابل قبول است. با توجه به اهمیت برداشت بایستی هماهنگی های لازم برای برداشت به موقع گندم انجام شود.
برداشت زود هنگام و یا دیرهنگام گندم، بر وزن و کیفیت محصول اثرات سوء دارد. برخی از عوامل مؤثر در کاهش میزان بذر برداشت شده با کمباین بدین شرح است:
- دمای هوا
- تراکم بوته‌ها
- رطوبت دانه‌ها
- خصوصیات ژنتیکی گیاه
- کیفیت کمباین
- تجربه راننده
