تفاوت برنج نیم دانه و لاشه و سر لاشه چیست؟
تفاوت برنج‌های نیم دانه و لاشه در چیست؟ اگر به فروشگاه‌های برنج سر بزنید، حتما با اصطلاح برنج نیم دانه یا برنج شکسته، برنج لاشه و برنج سرلاشه مواجه می‌شوید. برای خیلی‌ها این اسم‌ها، چندان شناخته شده نیست و باعث سردرگمی خریداران خواهد شد. این انواع برنج در آشپزی بسیار پرکاربرد هستند و مشتریان پر و پاقرصی هم دارند. از طرفی قیمت آنها به نسبت برنج‌های سالم مقرون به صرفه‌تر است.
برنج‌ها چرا شکسته می‌شوند؟
هنگامی که سبوس و جوانه برنج در کارخانه‌ها و کارگاه‌‌های شالیکوبی جدا می‌شود، برنج در اصل به مرحله سفید کردن وارد می‌شود. در دستگاه شالیکوبی به کمک یک کاردک، دانههای برنج سفید می‌شوند. در این پروسه و مراحل، دانههای برنج معمولی ممکن است به دلایل مختلفی مثل نارس بودن و ضعیف بودن دانه بشکنند. عوامل دیگر مثل آفت زدگی، شالیکوبی غیر‌علمی یا حمل و نقل نادرست هم بر شکستن دانههای برنج تاثیر می‌گذارند.
یکی دیگر از عوامل مهم در شکستن دانههای برنج، تغییرات آب و هوایی است. اگر شالی‌ها در حال رسیدن باشند ولی دچار بارندگی، باد، سرما یا گرمای بیش از اندازه شوند، کیفیت برنج تحت تاثیر قرار می‌گیرد و باعث پوک شدن دانه‌ها می‌شود. این عامل می‌تواند به خرد شدن دانههای برنج منتهی شود. استفاده از کود و سم نامناسب یا کاشت برنج در خاک نامناسب نیز بر کیفیت دانه برنج تاثیر می‌گذارد و ممکن است باعث خرد شدن دانههای برنج شود.
در کنار عواملی که بیان کردیم، فرسودگی دستگاه شالیکوبی، عدم مهارت کافی برای کار با دستگاه شالیکوبی، نداشتن مهارت کافی و آگاهی از شیوه صحیح انبارداری و نگهداری برنج و رعایت نکردن نکات فنی در زمان بسته بندی و انتقال می‌تواند باعث شکستن دانههای برنج شود.
از طرفی برنج‌های زودرس از دسته گرم مثل هاشمی و طارم، نسبت به برنج‌های سرد مقاومت کمتری دارند، بنابراین از این برنج‌ها نیم دانه و لاشه بیشتری هم به دست می‌آیند.
برنج‌های شکسته مخلوط شده با دانههای برنج سالم، باعث پایین آمدن کیفیت و افت قیمت آن می‌شوند. بنابراین برای یکدست شدن شکل ظاهری برنج، این دانههای شکسته طی مرحله‌ای به نام سورتینگ یا بوجاری، الک می‌شوند. برنج‌های سرلاشه، برنج لاشه و نیم دانه محصول همین بخش هستند.
برنج نیم دانه
برنج‌های نیم دانه در اصل همان برنج‌های سالم هستند که در پروسه بسته بندی، انتقال و …دچار شکستگی شدهاند. این برنج‌های شکسته اندازه بسیار ریزی دارند و کوچک‌تر از نصف یک دانه معمولی هستند. این برنج‌ها از دستگاه الک یا بوجاری پاک می‌شوند و معمولا دانههای برنج سالم در آنها وجود ندارد یا بسیار کم است.
برنج سر لاشه
برنج‌های سرلاشه همان برنج‌هایی هستند که مراحل «شالی به برنج شدن» را به طور کامل سپری کرده‌اند ولی به دلایلی که ذکر کردیم، دچار شکستگی شدهاند. این شکستگی می‌تواند در اندازه‌های مختلف رخ بدهد. برنج‌های سرلاشه از برنج‌های سالم کوچک‌تر هستند و نوک آنها شکسته شده است. برنج‌های سرلاشه هم با فرآیند بوجاری یا الک شدن، از برنج سالم جدا می‌شوند.
برنج‌های سرلاشه دارای ۳ تا ۳۰ درصد برنج شکسته هستند، بقیه برنج، از دانههای سالم تشکیل شدهاند. هر چقدر درصد برنج‌های سالم بیشتر و برنج‌های شکسته کمتر باشد، برنج‌های سرلاشه کیفیت بالاتری دارند. در کل دانههای سالم در برنج سرلاشه نسبت به برنج لاشه بیشتر است.
برنج لاشه
اندازه برنج لاشه نصف برنج سالم یا کمتر از دو سوم برنج سالم است. ولی این برنج‌ها از برنج نیم‌دانه بزرگ‌تر هستند. داخل برنج‌های لاشه مقداری برنج سالم و نیم‌دانه هم معمولا وجود دارد. برنج‌های لاشه قیمت پایین‌تری نسبت به برنج سرلاشه دارند. بعد از این‌که برنج‌های سرلاشه به دست آمدند، دوباره در دستگاه بوجاری الک شده و درصد برنج‌های سالم آنها کمتر می‌شود.
این برنج‌ها شامل برنج‌های شکسته بیشتری هستند اما کیفیت و خواص آنها فرقی با برنج سرلاشه ندارد. در کل برنج‌های لاشه نسبت به برنج سرلاشه، دانههای شکسته بیشتری دارند ولی نیم‌دانه موجود در این برنج به کمتر از ۲۰ درصد می‌رسد.
کیفیت نیم دانه و لاشه کدام برنج بالاتر است؟
بسته به این‌که لاشه، نیم دانه و سرلاشه برنج، متعلق به کدام برنج باشد، کیفیت آن هم فرق می‌کند. برنج‌های ایرانی که کیفیت بالایی دارند، لاشه و نیم‌دانه با کیفیت‌تری هم دارند. بنابراین قیمت آنها هم بالاتر است. یعنی هر چه کیفیت شالی بالاتر باشد، کیفیت برنج نیم دانه و لاشه آنها هم بالاتر خواهد بود. برای مثال نیم دانه و لاشه هاشمی و طارم، نسبت به نیم‌دانه شیرودی قیمت بالاتری دارند و بیشتر هم مورد استقبال قرار می‌گیرند.
مزایای استفاده از برنج نیم دانه و لاشه
*برنج نیم دانه و لاشه و سر لاشه نسبت به دیگر انواع برنج‌ها، قیمت پایین‌تری دارد و به همین خاطر جزو برنج‌های به صرفه به حساب می‌آیند.
*طعم و عطر این برنج‌ها با برنج‌های اصلی و سالم تفاوتی ندارد. مثلا نیم دانه طارم با طارم تفاوتی در طعم و عطر ندارد و حتی برنج نیم دانه و لاشه به خاطر شکسته شدن، عطر بیشتری هم از آنها ساطع می‌شود.
*برنج نیم دانه و لاشه و برنج سرلاشه به نسبت برنج‌های معمولی، هضم راحت‌تری دارد و برخی افراد که دارای مشکلات گوارشی هستند، برای مصارف روزانه از این برنج استفاده می‌کنند.
