نیم نگاهی به کشت دانه روغنی گلرنگ در مناطق مختلف کشور

خصوصیات گلرنگ

  گلرنگ به لحاظ خصوصیت مطلوب زراعی و مقاومت نسبی نسبت به شوری خاک و خشکی هوا، مقاومت بالا به سرمای زمستانه، وجود روغنی مطلوب با بیش از۹۰ درصد اسیدهای چرب غیراشباع، همواره به عنوان دانه روغنی مطلوب و با ارزش مطرح بوده است.

درباره کشت گیاه گلرنگ

کشت این گیاه روغنی در سال‌‏های اخیر در کشور افزایش یافته و در راستای آن تحقیقات این گیاه روغنی نیز براساس دست‌‏یابی به ارقام پرمحصول، پرروغن، بی‌‏خار و مقاوم به سرما در حال گسترش است.گفتنی است, در این گزارش سعی شده به نکات مهمی در خصوص زراعت گلرنگ پرداخته شود. 

کشت ارقام بهاره گلرنگ در مناطق گرم نظیر استان خوزستان، جیرفت، ایرانشهر و بوشهر را می‌‏توان براساس زمان شروع بارندگی‌‏های پاییزه و شیوع بیماری‌‏های قارچی در منطقه و محل آفاتی نظیر مگس گلرنگ، عدم هم‌‏زمانی دوره گلدهی تنظیم کرد.

بهترین زمان برای کشت گلرنگ

طبق این گزارش, براساس آزمایش‌‏های صورت گرفته مطلوب‌‏ترین تاریخ کشت گلرنگ در مناطق گرم مذکور، نیمه دوم آذرماه در نظر گرفته شده و آخرین بررسی‌‏ها بر روی لاین‌‏های پیشرفته گلرنگ نشان داده که لاین جدید «TL.۱۱۱» مناسب کشت پاییزه در مناطق گرم کشور بوده و حدود ۲۰ روز زودرس‌‏تر از سایر ارقام است.در سال جاری حدود ۱۲ تن بذر لاین جدید تولید شده و مناسب‌‏ترین زمان کشت‌‏ آن اواسط تا اواخر آذرماه و مطلوب‌‏ترین فاصله ردیف و فاصله بوته در ردیف به ترتیب ۵۰ و ۵ سانتی‌‏متر و میزان بذر مصرفی حدود ۲۵ کیلوگرم در هکتار توصیه می‌‏شود.

براساس این گزارش، کشت ارقام پاییزه گلرنگ در مناطق معتدل سرد و سرد در استان‌‏های تهران، فارس، کرمانشاه، خراسان، اصفهان، آذربایجان شرقی، زنجان، کردستان و مرکزی باید طوری تنظیم شود که بوته‌‏ها قبل از سرمای شدید زمستانه حالت ۸ برگه رسیده باشند.طبق آزمایش‌‏های صورت گرفته, بهترین زمان کشت گلرنگ در مناطق مذکور اواسط شهریورماه تا اواخر مهرماه است و رقم «L.R.V.۵۱.۵۱» مناسب‌‏ترین رقم جهت کشت در مناطق کرج، قم، ورامین، داراب، اسلام‌‏آباد، اصفهان، تبریز، زنجان، کردستان، اراک و خراسان است.این گزارش حاکی است، مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی در مناطقی که فصل رشد کوتاه است, سبب افزایش تعداد غوزه و افزایش دوره گل‌‏دهی می‌‏شود که در صورت هم‌‏زمانی با درجه حرارت‌ بالا کاهش عملکرد را به دنبال خواهد داشت.

در کشت بهاره مناسب‌‏ترین میزان بذر مصرفی ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار و مطلوب‌‏ترین فاصله ردیف‌‏ها ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌‏متر و بهترین فاصله بوته‌‏ها ۵ سانتی‌‏متر است و در ارقام پاییزه فاصله ردیف‌‏ها ۵۰ سانتی‌‏متر، فاصله بین بوته‌‏ها ۵ سانتی‌‏متر و میزان بذر مصرفی ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم در نظر گرفته شده است. این گزارش می‌‏افزاید: در کنترل علف‌‏های هرز از کنترل شیمیایی به صورت استفاده صحیح از عدم شیمیایی و کنترل زراعی به صورت مبارزه مکانیکی استفاده می‌‏شود که استفاده بیش از حد دفعات مبارزه مکانیکی با علف‌‏های هرز به دلیل خسارات احتمالی به ریشه گیاه، توصیه نمی‌‏شود.

بهترین زمان مبارزه علیه مگس گلرنگ

بنابراین گزارش, بهترین زمان مبارزه علیه مگس گلرنگ در مرحله غنچه‌‏دهی و به محض مشاهده مگس در مزرعه است.گفتنی است, بیماری لکه‌‏برگی، سفیدک دروغی و سفیدک سطحی از بیماری‌‏های مهم دانه روغنی گلرنگ است.این گزارش حاکی است، بیماری لکه برگی سبب ایجاد لکه‌‏های قهوه‌‏ای رنگ می‌‏شود و در صورت پیشرفت این لکه‌‏ها به هم پیوسته و برگ‌‏ها را کاملا خشک می‌‏کند که ایجاد واریته‌‏های مقاوم بهترین راه‌‏حل مبارزه با این بیماری است.

طبق این گزارش، بیماری سفیدک دروغی در شرایط رطوبتی گسترش می‌‏یابد و مبارزه با این بیماری بسیار مشکل بوده و در مناطق آلوده باید از واریته‌‏های مقام استفاده کرد.همچنین, بیماری سفیدک سطحی که در ادامه فصل زراعی شیوع می‌‏یابد, در صورت حمله قارچ لکه‌‏های کوچک سفید رنگی روی برگ‌‏ها و ساقه دیده می‌‏شود که از به هم پیوستن آنها تمام گیاه از پوشش سفید رنگی برخوردار می‌‏شود که با این بیماری می‌‏توان با سموم گوگردی مبارزه کرد.

این گزارش حاکی است, تعیین زمان دقیق برداشت گلرنگ براساس تحقیقات موسسه، اصلاح و تهیه نهال و بذر در بخش تحقیقات دانه‌‏های روغنی به نوع رقم و عوامل محییط نظیر میزان رطوبت نسبی و دمای هوا بستگی دارد که معمولا زمان برداشت موقعی است که دانه‌‏های گلرنگ رطوبتی حدود ۸ درصد داشته به طوری که اگر غوزه‌‏ها را در دست فشار دهیم بذرها به آسانی از آنها جدا شوند.

گفتنی است, در گلرنگ برخلاف سایرگیاهان روغنی مشکل ریزش وجود ندارد و تنها در صورت عدم تنظیم صحیح کمباین ممکن است تعدادی از غوزه‌‏ها بر اثر ضربه به پره‌‏های خوراک دهنده کمباین دچار ریزش شود. 

دانه های روغنی بعنوان ماده اولیه روغن نباتی از جمله محصولات استراتژیک در کشور ما به حساب می آید. لزوم توجه و رسیدگی به وضعیت تولید آن نشأت گرفته از ضرورت نیاز روغن در سبد مصرفی خانوارها می باشد.

در کشور ما تعداد محدودی دانه روغنی مورد توجه و استفاده قرار دارد که از جمله آنها می توان به پنبه دانه، کنجد، کلزا، سویا، آفتابگردان، گلرنگ و زیتون اشاره نمود. متاسفانه در حال حاضر کمتر از 10% نیاز داخلی ما به روغن نباتی از دانه تولید داخل تامین میگردد و مابقی نیاز از خارج به صورت روغن خام وارد کشور می شود.

متولی پنبه دانه، کنجد و زیتون وزارت کشاورزی و متولی 4 دانه کلزا، سویا، آفتابگردان و گلرنگ شرکت توسعه کشت دانه های روغنی می باشد. وزارت کشاورزی در دهه اخیر سیاستهای افزایش تولید خود را اکثرا بر دانه روغنی کلزا متمرکز نموده است.

این وزارتخانه با تدوین طرح دهساله روغن نباتی در نظر دارد روغن مورد نیاز را تا 73% خودکفا نماید. این طرح از امسال (84) آغاز گردید.

 اکثر دانه های روغنی دارای قیمت تضمینی مصوب شورای اقتصاد هستند که متولیان امر خرید موظفند این محصولات را به قیمت تضمینی از کشاورزان خریداری نمایند.

متاسفانه هر سال شاهد این هستیم که کشاورزان محترم مبالغ دریافتی خود را در چند نوبت و در مواردی با تاخیر زیاد تحویل می گیرند که این شیوه تاثیر زیادی در بی انگیزگی کاشت این محصولات در سالهای بعدی دارد و حتی مشکلات زیادی را برای متولیان امر بوجود می آورد.

مانند آنچه در سال گذشته در مورد تاخیر پرداخت طلب کشاورزان سویا کار اتفاق افتاد. این مشکلات ناشی از کم لطفی سازمان مدیریت و برنامه ریزی جهت تامین بودجه خرید این محصولات می باشد که این بی توجهی فشار زیادی را بر متولیان امر از جمله شرکت توسعه کشت دانه های روغنی وارد می نماید.

نکته جالبی که متاسفانه در امر خودکفایی چالش ایجاد نموده  متضرر شدن کارخانجات روغنکشی و روغن نباتی به خاطر خرید دانه داخلی است. البته دولت با پرداخت یارانه تا حدودی جلوی این ضررها گرفته ولی هنوز کارخانجات از این وضعیت ناراضی هستند.

با استقرار مدیریت جدید در وزارت کشاورزی سیاستهای این وزارتخانه نیز به نوعی تغییر کرد بطوریکه کاهش خودکفایی از 10 سال به 4 سال مطرح شد.

جای بسی شک و شبهه است که آیا در این فرصت کمی که مدیریت جدید در وزارت کشاورزی مستقر شده بررسی کارشناسی و فنی در مورد کاهش این مدت انجام داده است؟

متاسفانه کشاورزی ما چهره ای سنتی دارد و دارای اشکالات اساسی در اصول می باشد. ابتدا مدیریت محترم باید بستر سازی مناسبی در جهت اهداف این طرح ایجاد نماید و استعدادهای بالقوه و بالفعل را شناسایی و مشکلات عدیده موجود را برطرف نموده تا با اعمال مدیریتی صحیح و شایسته به امید خدا به خودکفایی مورد نظر دست یابیم.

به هر حال با وضعیت موجود و معضلات و مشکلاتی که در مورد دانه های روغنی وجود دارد و از همه مهمتر بی نظمی در پرداخت ها بعید است  این طرح، 10 ساله نیز به خودکفایی مورد نظر دست یابد.

Mohammad Shojaie

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

طراحی، اجرا و سئو "دو هشت" dohasht

www.dohasht.com