پرورش سویا

سویا

آیا میدانید که…؟

– اگرچه  سویا  یکی  از  مهم ترین  منابع  تولید  روغن های  گیاهی  در دنیا محسوب می شود.  از  دانه  این  گیاه بیش از یک صد محصول تجاری تولید  می شود.

 - از دانه سویا محصولات  لبني مانند شیر،  پنیر،  کره گیاهی (مارگارین)  فرآورده های  دارویی مانند داروهای ضدپوکی  استخوان  و ضد سرطان تولید می شود. 

 - دانه سویا دو برابر گوشت قرمز و  پنیر و ده برابر شیر پروتئین دارد. 

 - کشت این گیاه به دلیل تثبیت بیولوژیکي نیتروژن، موجب تقویت خاك های زراعی مي شود.

اهمیت و ضرورت کاشت سویا

سویا یکی از مهم ترین گیاهان روغنی است که  از ابعاد مختلف دارای اهمیت است. کشت  این گیاه به دلیل تثبیت بیولوژیکي نیتروژن، موجب تقویت خاك های زراعي می شود و از نظر اکولوژیکی نقش مهمی در  پایداری اکوسیستم های زراعی دارد. از نظر مصرف نیز علاوه بر  دانه، از شاخ و برگ آن به عنوان علوفه استفاده مي کنند.
از دانه این گیاه بیش از 100 نوع فرآورده جانبی به دست می آید که از نظر ارزش تجاری بسیار مهم می باشند. 
محصولات لبني مانند شیر، پنیر، مارگارین، فرآورده های دارویي مانند داروهاي ضد پوکي  استخوان و ضدسرطان، محصولات غذایي مانند نوشیدني، شکلات و غیره تنها تعدادی از محصولات جانبی این گیاه محسوب می شوند.

پروتئین دانه سویا داراي کیفیت بالایي است و نقش مهمی در جیره غذایی دام و طیور  دارد. از پروتئین دانه سویا می توان در غذاي انسان استفاده کرد. دانه سویا حدود  18 تا 22 درصد روغن و 35 تا 40 درصد پروتئین دارد. پروتئین دانه دارای بسیاري از اسیدهاي آمینه ضروري است. کنجاله پروتئینی سویا نقش ویژه ای در تغذیه طیور دارد و در جیره غذایی دام نیز کاربرد دارد.

ویژگیهای گیاهشناسی سویا (لوبیای روغنی)

سویا گیاهی یک ساله و دولپه از تیره باقلا است که به صورت بوته ای استوار و با شاخ و برگ زیاد رشد می کند. این گیاه متعلق به مناطق نیمه گرمسیر و گرمسیر است، اما در مناطق معتدل و سرد نیز رشد می کند. ریشه سویا مستقیم و با انشعابات زیاد است. ریشه در عمق 30 تا 40 سانتی متری خاك پراکنده است، اما در خاك های عمیق تا بیش از  یک متر توسعه می یابد. 

رشد ریشه تا زمانی که ساقه رشد می کند ادامه می یابد و بسته به عادت رشدی گیاه پس از گلدهی در ارقام رشد محدود و در مرحله پر شدن دانه در ارقام رشد نامحدود متوقف می شود. 
در مناطق کشت سویا، روی ریشه برآمدگی هایی وجود دارد که به صورت گرد ظاهر می شوند که به آنها غده یا گره گفته می شود. این گره ها دارای باکتری هایی هستند که با ریشه سویا دارای همزیستی هستند و می توانند نیتروژن هوا را تثبیت و در اختیار گیاه قرار دهند.

ویژگی‌های ظاهری گیاه سویا

ساقه سویا راست، گرد، غالباً کرك دار و تعداد شاخه آن به نوع رقم بستگي دارد. ارتفاع ساقه در ارقام تجاری سویا بیش از یک متر مي رسد. روی ساقه برآمدگی هایی وجود دارد که به آن گره گفته می شود. گره محل خروج برگ سویا است. گیاه کامل سویا مي تواند 19 تا 24 گره روی ساقه داشته باشد. در سویا تعداد ساقه هاي  فرعي در ارقام دیررس زیاد بوده و برعکس در ارقام زودرس تعداد آنها کمتر است. 

برگ های سویا شامل برگ های لپه ای که روی گروه اول ساقه تشکیل می شود. برگ های تک برگچه ای که روی گره دوم تشکیل می شود و برگ های مرکب که سه برگچه اي بوده و از گروه دوم تشکیل می شوند.

سازگاری (شرایط محیطی مناسب برای پرورش سویا)

سویا در انواع مختلف خاك ها می تواند رشد کند، اما در خاك هاي لومي کاملا زهکشي شده و حاصل خیز، بیشترین محصول را تولید مي کند. خاك های شنی برای این گیاه مناسب نیستند. در خاك هاي فشرده، بوته هاي سویا کوچک و چوبي شده و رشد ریشه آنها محدود می شود. همچنین تعداد و فعالیت غده های تثبیت کننده نیتروژن روي ریشه کاهش می یابد. سویا در خاك هاي نسبتاً اسیدي تاکمی قلیایي رشد مي کند، اما  pH مناسب براي گیاه در محدوده  6 تا  7 است. خاك هاي اسیدي و قلیایي فعالیت باکتري هاي همزیست تثبیت کننده نیتروژن را کاهش مي دهد.

سویا شرایط مرطوب آب و هوایي را می پسندد و بهترین رشد را در شرایط آب و هوایی معتدل دارد. سویا با نور کافی بیشترین عملکرد را تولید می کند، به ویژه در زمان رسیدن بهتر است هوا آفتابي باشد. کاهش شدت نور به دلیل ابري بودن هوا سبب کاهش تعداد شاخه هاي فرعي، گره های روی ساقه، غلاف ها و در نتیجه کاهش عملکرد دانه مي شود.

میزان تحمل گیاه سویا به شرایط خشکي، بستگي به تاریخ کشت و استقرار گیاه، گروه رسیدگي، زمان و طول مدت شرایط خشکي دارد. دماهاي بالا و طول روزهاي کوتاه، دوره رشد رویشی را کوتاه و دماهاي پایین و طول روزهاي بلند این دوره را طولانی تر می کنند.

آماده سازی بستر کاشت

گیاهچه سویا بسیار حساس است و سختی خاك را نمی تواند تحمل کند. بنابراین تهیه بستر بذر مناسب برای ایجاد سبز یکنواخت ضروری است. هدف نهایي و اساسي از آماده سازی زمین تهیه بستری مناسب برای کشت است تا ماشین های کاشت بتوانند بذر را در عمق مناسب کشت کنند و عملیات داشت به ویژه آبیاری و برداشت محصول به درستی و ساده تر انجام شود.

برای کشت بهاره بهتر است پس از برداشت محصول قبلی در فصل پاییز، زمین را شخم زد. در صورتی که انجام شخم در فصل بهار به تأخیر افتد، توجه به رطوبت خاك به ویژه در اراضي داراي خاك هاي سنگین بسیار اهمیت دارد. شخم خاك با رطوبت زیاد سبب فشردگی و تشکیل کلوخه هایی می شود که خرد کردن آنها بسیار دشوار است. پس از شخم زمین دیسک خورده و پس از تسطیح آماده کشت می شود.

در مناطقي که سویا به عنوان کشت دوم بعد از برداشت غلات مانند گندم،  جو یا بعد از برداشت برنج زودرس کشت مي شوند پس از برداشت، زمین شخم کم عمق یا نیمه عمیق خورده و پس از دیسک و تسطیح آماده کشت مي شود.

سخن پایانی

در مناطقي که در طول فصل رشد،  بارندگي کافي وجود دارد به دلیل عدم آبیاري تهیه جوي و پشته ضروری نیست. اما در مناطقي که بارندگي کافي در طول فصل رشد وجود ندارد با استفاده از فاروئر،  جوي و پشته ایجاد مي گردد. در بین گیاهان روغنی سویا از بیشترین وزن دانه برخوردار است. گیاه سویا به تراکم و سلیه خاك بسیار حساس است. این موضوع به ویژه برای رقم های زودرس که تولید شاخه کمی می کنند از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورتی که درصد سبز مزرعه کافی نباشد، استفاده بهینه از شرایط محیطی فراهم نمی شود و عملکرد دانه در واحد سطح کاهش می یابد.

برای مطالعه مقاله های بیشتر به بلاگ ما مراجعه کنید

Mohammad Shojaie

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

طراحی، اجرا و سئو "دو هشت" dohasht

www.dohasht.com